چگونگی برگزاری و دادن کنکور قدیم
اگر بخواهیم نگاهی کلی به تاریخچه ی کنکور کشور داشته باشیم؛ باید به سال ۱۳۴۸ برگردیم؛یعنی حدودا 54 سال پیش کنکور برای اولین بار در ایران برگزار شد.تعداد داوطلبان در آن سال 47 هزار و703 نفر نفر بود سوالات کنکور سراسری به شکل پاسخ کوتاه بود نه تستی و داوطلبان همزمان با آزمون، ۱۰ رشته را از میان ۳۰ رشته انتخاب می کردند. از آن‌پس کنکور به طور مرتب برگزار شد و به همین دلیل آزمون سراسری سال 1348 اولین کنکور ایران معرفی می شود.
در سال ۱۳۵۴ سازمان سنجش آموزش کشور و به جای مرکز آزمون شناسی تأسیس گردید بنابراین کنکور وارد مرحله ای جدید شد. از آن سال تاثیرمعدل امتحانات نهایی ششم متوسطه و نوع مدرک (دیپلم ریاضی، طبیعی و ادبی)، جنسیت، وضعیت نظام وظیفه و سهمیه منطقه نیز در قبولی کنکور اعمال شدو
کنکور تاسال ۵۸ هم به همین روال برگزار شد ولی پس از آن دانشگاه ها تا 4 سال یعنی تا سال 1361تعطیل شدند و کنکوری برگزار نشد.
سال ۶۱ مجددا کنکور در رشته‌های پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی، الهیات و معارف اسلامی برگزار شد. سهمیه‌های مناطق، رزمندگان و… نیز از همین سال در نتیجه ی کنکور اعمال شد.
در این سال دانشگاه آزاد هم سال تأسیس شد.
از سال 1371 پذیرش دانشجو در بیشتر رشته ها به صورت بومی و بر اساس تقسیم بندی استان، ناحیه و قطب آموزشی انجام می شد و تعداد رشته های قابل انتخاب نیز از ۱۵۰ رشته به ۱۰۰ رشته کاهش یافت.
سال ۷۵ دیپلمه های نظام جدید به در ورودی دانشگاه ها رسیدند و کنکور دو مرحله ای شد ولی سال بعد کنکور فقط برای نظام قدیمی‌ها دو مرحله ای بود.
از سال ۷۷ نیز کنکور در یک مرحله و در ۵ گروه علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی، زبان‌های خارجی و هنر برگزار می شود. از سال ۹۲ کنکور سراسری و کنکور دانشگاه آزاد با هم ادغام شدند تا همچنان کنکور یک آزمون بزرگ و سرنوشت ساز برای داوطلبان خود باشد.
طی سال‌های بعد با توجه به رشد جمعیت، تقاضای روز افزون برای ورود به دانشگاه، به‌تدریج دانشگاه‌های پیام نور، شبانه، غیرانتفاعی و مراکز تربیت معلم به ظرفیت پذیرش دانشجویان افزودند و کنکور هرسال با داوطلبان بیشتری برای تحصیل در رشته‌های بیشتر برگزار شد تا اینکه آمارداوطلبان کنکور در سال1396به چهارمیلیون و ۸۳ هزار و ۱۲ نفر افزایش یافت. ظرفیت دانشگاه‌های دولتی وغیر دولتی و تعداد رشته‌ها افزایش یافت و کنکور مدام به ماراتونی بزرگ‌تر و حساس‌تر تبدیل شد.
با تغییرات جدید ایجاد شده در سیستم آموزشی مدارس و حذف دوره پیش دانشگاهی ، در نحوه برگزاری کنکور نیز تغییراتی اعمال شد. پس از تغییر سیستم آموزشی مدارس ، به مدت چند سال کنکور سراسری هم برای داوطلبان نظام قدیم (داوطلبان دارای مدرک پیش دانشگاهی) و هم برای داوطلبان نظام جدید (داوطلبان دارای مدرک دوازدهم) برگزار می شد ، یعنی در جلسه ی کنکور دو دفترچه سوال نظام قدیم و نظام جدید بین داوطلبان توزیع می شد.
بزرگترین تغییرات در کنکور قدیم
اما پس از چند سال ، دوباره سازمان سنجش تصمیم به تغییرات جدید در کنکور گرفت که آن هم این بود که منابع درسی کنکور برای داوطلبان نظام قدیم و نظام جدید یکی باشد بنابراین دفترچه سوالات نظام قدیم به طور کلی حذف شده و داوطلبان نظام قدیم نیز به سوالات نظام جدید پاسخ دهند. یعنی منابع مطالعاتی داوطلبان نظام قدیم به نظام جدید تغییر یافت. پس از این تغییرات ، در دوم تیرماه سال 1400 برنامه های جدیدتری برای داوطلبان نظام قدیم و نظام جدید کنکور اعمال شد .
شروع تغییرات اساسی در کنکور قدیم و ایجاد کنکور جدید
علی رغم موافقت‌ها و مخالفت‌های زیاد در خصوص تغییرات کنکور، اواخر خرداد ماه سال 1401، شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه تغییرات کنکور از سال ۱۴۰۲ را تصویب کرد. در این مصوبه “قطعی بودن اثر سوابق تحصیلی”، “حذف دروس عمومی” و “حذف زیرگروه ها”، دو مرحله ای شدن کنکور یا همان دو بار در سال کنکور دادن به عنوان تغییرات عمده کنکور از سال1402 عنوان شد. بر اساس این تغییرات ، می‌توان دو بار در سال این آزمون را برای داوطلبان برگزار کرد و نتایجی که داوطلبان دریافت می‌کنند تا دو سال می‌تواند اعتبار داشته باشد.
تغییرات کنکور و اعمال سوابق تحصیلی در نتیجه ی کنکورجدید
- سال 1402 سوابق تحصیلی فقط شامل معدل نهایی پایه ی دوازدهم که 40 درصد سهم را شامل می شود و 60 درصد آزمون کنکور
- سال 1403سوابق تحصیلی فقط شامل معدل نهایی پایه ی دوازدهم که 50 درصد سهم را شامل می شود و 50 درصد آزمون کنکور
- سال 1404سوابق تحصیلی شامل معدل نهایی پایه ی دوازدهم و یازدهم است که 60 درصد سهم را شامل می شود و 40 درصد آزمون کنکور
سرانجام کنکورتا این لحظه
با گذشت این همه تغییرات در کنکور مطرح شدن پیشنهاد حذف کنکور و جایگزین کردن شیوه هایی به جای آن قابل اجرا و عادلانه نیست. شیوه‌هایی که یا از حذف کامل آن سخن به میان می‌آورد یا از رجوع به سابقه تحصیلی داوطلبان؛ در حالی که قطعا نمی‌توان این غول دیرینه را به یکباره از سر راه برداشت و صرفا به سوابق تحصیلی داوطلبان متکی شد؛ چراکه حذف کنکور و شیوه‌های جایگزینی آن را آسیب‌شناسی کرده اند. اتکای صرف به سوابق تحصیلی هیچ‌گاه نمی‌تواند راه‌حل قابل اعتمادی باشد و به‌رغم اینکه ریزنمرات دانش‌آموزان ملاک ارزیابی قرار خواهد گرفت، اما این نمرات به واسطه نیروی انسانی کسب خواهد شد و قطعا احتمال خطا در آن وجود دارد.
از طرفی دیگر امروزه زیرساخت‌های لازم برای برگزاری امتحانات دانش‌آموزان در مقطع دبیرستان و پیش‌دانشگاهی وجود ندارد، موضوعی که در صورت عدم‌تحقق آن نمی‌توان از کسب نمرات عادلانه از سوی دانش‌آموزان سخن گفت
سخن آخر
با وجود نیم قرن از برگزاری کنکور هر ساله تغییرات زیادی در آن اعمال شده است که بیشترین این تغییرات از سال 1402 آغاز شده و کنکور جدید خیلی متفاوتتر و عادلانه تر از کنکور قدیم برگزار می شود.