معرفی رشته ی علوم و صنایع غذایی
نام این رشته در ابتدا مهندسی کشاورزی _ صنایع فراورده های کشاورزی بود که در سال1371 به رشته ی علوم و صنایع غذایی تغییر نام داد.رشته ی علوم و صنایع غذایی رشته ای ست که می کوشد تا مواد خام گیاهی، حیوانی تولید، برداشت و فراوری شوند و برای مصرف به دست مصرف کننده برسند. هدف این رشته این است که با انتخاب بهترین روشهای ممکن ازمنابع خام گیاهی و حیوانی به نحوی استفاده کند که بهترین و بیشترین بهره وری و کیفیت را داشته باشد.
مهندسان علوم و صنایع غذایی در زمینه های عملیات تبدیل مواد غذایی ، نگهداری محصولات کشاورزی و کنترل کیفیت کمک به طراحی و بهینه سازی خطوط تولید در کارخانه ها، هدایت و نظارت مسئولیت فنی واحدهای تولید فراورده های مختلف غذایی فعالیت می کنند.رشته علوم و صنایع غذایی به طور عمومی به آشنایی با تکنولوژی مراکز و صنایع تولید مواد غذایی از قبیل لبنیات، غلات، گوشت، روغن، قند، سبزیجات و میوه جات مربوط شده و به دو بخش علوم و صنایع غذایی و علوم و مهندسی صنایع غذایی تقسیم می شود.دانشجویان این رشته درباره صنایع نگهداری مواد غذایی، تولید، بسته بندی و کنترل کیفی مواد غذایی آموزش دیده و یاد می گیرد که چگونه طی فرآیندهای مشخصی می توان از ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﻮاد ﻏﺬایی اطمینان حاصل کرده و عمر محصولات غذایی مختلف را ضمن حفظ کیفیت و ارزش غذایی آن ها، طولانی تر کرد.
آیا رشته صنایع غذایی خوب است؟
امروزه با افزایش آگاهی و سواد تغذیه اهمیت استفاده از محصولات صنعتی و توجه به کیفیت و تنوع محصولات غذایی بیش از قبل مورد توجه مردم قرار می گیرد. رشته صنایع غذایی ، به دلیل ارتباط با انواع مواد غذایی می باشد یکی از رشته های دارای بازار کار خوب می باشد. دانشجویان رشته صنایع غذایی در طول دوران تحصیل خود، دروس میکروبیولوژی مواد غذایی را می گذرانند و انواع غذا ها را از جنبه میکروبی و کیفیت ، مورد بررسی قرار می دهند. شما هم اگر می خواهید رشته صنایع غذایی را انتخاب کنید ، باید به این مباحث علاقه داشته باشید.
اهمیت و تاثیر رشته علوم و صنایع غذایی
این رشته رابطه مستقیم با سلامت جسمی و روانی مردم و همچنین توجه خاص جامعه به محصولات غذایی دلایل روشنی از اهمیت رشته علوم و صنایع غذایی به شمار می رود.
رشته علوم و صنایع غذایی چه تاثیری در جامعه گذاشته است؟
- ارائه دانش و مهارت لازم برای تجهیز ماشین آلات صنایع غذایی
- ترسیم مراحل تبدیل محصولات دامی و زراعی به فرآورده های غذایی در کارخانجات
- نظارت بر شرایط نگهداری و بسته بندی فرآورده های غذایی
- نظارت بر کنترل کیفیت و رعایت استانداردهای لازم برای نگهداری مواد غذایی
برای تحصیل در رشته علوم و صنایع غذایی غذایی چه توانایی هایی لازم است؟
- به نکات ظریف بهداشتی چرخه تولید و نگهداری فرآورده های غذایی اهمیت دهند.
- به کار گروهی علاقمند باشند.
- از توان جسمی مناسب برخوردار باشند.
- به جزئیات، دقت کافی دهند.
- حوصله محاسبات سنگین، یادگیری انواع نرم افزارها و آشنایی با طرز کار دستگاه های پیچیده آزمایشگاهی را داشته باشند.
- پیش زمینه خوبی در مباحث مربوط به زیست و شیمی داشته باشند.
- حوصله و توان لازم برای حضور طولانی مدت در کارخانجات و صنایع مختلف را داشته باشند.
شرایط تحصیل در رشته علوم و صنایع غذایی چگونه است؟
رشته علوم و صنایع غذایی یکی از رشته های گروه علوم تجربی است که در مقاطع کارشناسی تا دکتری امکان تحصیل آن برای کشور برای داوطلبان وجود دارد.مباحث مربوط به رشته صنایع غذایی در سطح دانشگاه شامل دو رشته مستقل می شود. رشته اول، با عنوان «علوم و صنایع غذایی» که با کد ردیف رشته 40 شناخته می شود. این رشته در زیر گروه یک گروه آزمایشی تجربی قرار دارد و پذیرش آن به صورت کشوری است.رشته دوم، با عنوان «علوم و مهندسی صنایع غذایی (کشاورزی)» که با کد ردیف رشته 106، شناسایی می شود. این رشته در زیر گروه ۵ گروه آزمایشی تجربی قرار دارد و پذیرش آن به صورت قطبی است.
دروس عمومی و تخصصی رشته علوم و صنایع غذایی
دروس رشته علوم و صنایع غذایی شامل سه دسته دروس اصلی، تخصصی و پایه است که در ادامه هر کدام را بیان میکنیم:
1.دروس اصلی که شامل:
- بهداشت عمومی
- اصول تغذیه
- شیمی مواد غذایی
- زبان تخصصی
- اصول مدیریت
- مسمومیت های غذایی
- روش های بررسی و پژوهش
- تجزیه مواد غذایی
- اصول و روش های نگهداری مواد غذایی
- میکروب شناسی مواد غذایی
- بهداشت کارگاه ها و کارخانجات مواد غذایی
- اصول مهندسی و ماشین آلات صنایع غذایی
- آب و فاضلاب کارخانجات مواد غذایی
- اصول کنترل کیفی و قوانین
2.دروس تخصصی که شامل:
- میکروبیولوژی و آزمایشگاه
- زیست و آزمایشگاه
- فرآورده های گیاهی و دامی
- تغذیه و بهداشت مواد غذایی
- اصول کنترل و کیفیت
- سرد خانه و انبار
- ماشین های صنایع غذایی
3.دروس پایه و عمومی که شامل:
- ریاضیات
- شیمی تجزیه
- بیوشیمی مقدماتی
- شیمی فیزیک
- شیمی آلی
- فیزیولوژی
- انگل شناسی
- فیزیک
- شیمی عمومی
- میکروب شناسی عمومی
- آمار
- اصول کامپیوتر
گرایش های رشته علوم و صنایع غذایی
- مقطع کارشناسی ناپیوسته: بدون گرایش
- مقطع کارشناسی پیوسته: بدون گرایش
- مقطع کارشناسی ارشد: فناوری مواد غذایی – زیست فناوری مواد غذای – شيمی مواد غذايی – مهندسی صنایع غذايی
- مقطع دکتری: علوم و مهندسی صنایع غذایی
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی برای چه افرادی مناسب است؟
- برای انتخاب رشته اولین موردی که باید مورد توجه قرار بگیرد علاقه است فرد باید ابتدا در مورد زمینه رشته دروس و محیط کاری و بازار کار آن تحقیق کند و در صورتی که روحیات او اجازه می دهد در آن تحصیل کند.
- محیط کار فارغ التحصیلان رشته صنایغ غذایی کارخانجات تولید مواد غذایی است. این افراد باید آمادگی کار در این محیط ها را داشته باشند.
- این افراد باید با ذکاوت نیاز بازار را تشخیص داده و غذاهایی متناسب با این نیاز را تولید کنند.
- این افراد باید خلاق باشند تا د ر پروسه تولید و بسته بندی مواد غذایی نوآوری های لازم را انجام دهند و در نهایت مجصولی تولید کنند که هم نیاز مخاطب را تامین کند و هم برای او جذاب باشد.
- افراد باید زبان انگلیسی قوی داشته باشند چرا که بسیاری از منابع این رشته خارجی است.
موقعیت شغلی و بازار کار فارغ التحصیلان رشته علوم و صنایع غذایی
فارغ التحصیلان رشته علوم و صنایع غذایی بعد از فارغ التحصصیلی به عنوان تکنسین می توانند با کارخانجات مختلف صنایع غذایی همکاری کنند.این افراد همچنین در صورت ادامه تحصیل و اخذ مدرک مهندسی می توانند به عنوان مسئول فنی یا مدیر تولید و مسئول کنترل کیفیت با موسساتی نظیر استاندارد و شبکه های بهداشتی به عنوان کارشناس صنایع غذایی همکاری نمایند. و یا به صورت شخصی اقدام به تاسیس کارگاههای صنایع غذایی و یا کارخانجات تولیدات مواد غذایی و در نتیجه کار آفرینی نمایند.
از مهمترین فرصت های شغلی داوطلبان رشته علوم و صنایع غذایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مدیریت تولید کارخانجات
- مسئولیت فنی
- مسئولیت آزمایشگاه
- فعالیت های تحقیق و توسعه
- ساخت محصولات جدید
- مسئول کنترل کیفیت تولید
- مسئول کنترل بسته بندی و ارائه مشاوره تغذیه ای
یک مهندس صنایع غذایی چه وظایفی را عهده دارد؟
- اصلاح کردن مواد غذایی مانند تولید محصولات بدون چربی
- یافتن راه های تولید سریع و ارزان مواد غذایی
- کنترل کیفیت وبهداشت مواد غذایی
- بسته بندی و ارائه مشاوره علمی به واحدهای تولیدی
- انجام آزمایشات لازم و تولید نمونه محصولات
- طراحی دستگاه ها و کارخانجات تولید مواد غذایی
- آزمایش سلامت و کیفیت مواد غذایی
- جمع آوری اطلاعات غذایی صحیح برای برچسب های محصولات
- کار بر روی مواد تشکیل دهنده جدید برای به دست آوردن ترکیب غذایی جدید
- شناسایی راه های نگهداری تازه و مطمئن مواد غذایی
- تایید تمام واردات (با نظر مسئول فنی) و تایید اداره کل نظارت
- کنترل بهداشت محیط کارخانه و کارگران
- کمک در رفع مشکلات خطوط تولیدی صنایع غذایی
- تولید محصولات جدید
- کاهش ضایعات محصولات غذایی
- همکاری با گروه طراحی توسعه
- کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی
تفاوت رشته صنایع غذایی و مهندسی صنایع غذایی
علوم غذایی عبارتست از مجموعه مرتب و منظم از دانش و فهم ماهیت ترکیب و رفتار مواد غذایی تحت شرایط مختلف است . علوم پایه و فیزیک وشیمی وزیست شناسی واز علوم جدیدتر بیوشیمی و میکروبیولوژی همگی در علوم غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. شناسای اجزای تشکیل دهنده یکی رژیم غذایی، ذخیره و نگهداری مواد غذایی با حداقل نقصان ارزش غذایی در حوزه علوم غذایی است و استفاده از این اطلاعات جهت تولید، فراوری، نگهداری و حمل و نقل در حوزه مهندسی صنایع غذایی است. در واقع یک مهندس صنایع غذایی با تحصیلات عالی در علوم پایه و علوم مربوطه به ماد غذای درامر تولید، طراحی، فراوری، نگهداری و حمل و نقل مواد غذایی فعالیت مینماید.
تحصیل در رشته صنایع غذایی بدون کنکور
دانشجویان برای تحصیل در رشته صنایع غذایی در دانشگاه علمی کاربردی ، رشته صنایع غذایی دانشگاه آزاد تهران و بسیاری از دانشگاههای دیگر نیاز به قبولی در کنکور ندارند چراکه این دانشگاه‌ها بدون کنکور و براساس سوابق تحصیلی در رشته صنایع غذایی دانشجو می‌پذیرند. توجه داشته باشید که یکی از مهمترین شرایط ثبت نام در رشته صنایع غذایی بدون کنکور، داشتن گواهینامه پیش دانشگاهی و مدرک دیپلم است که در صورت عدم وجود این مدرک، امکان ثبت نام و انتخاب رشته صنایع غذایی بدون آزمون نیز فراهم نخواهد بود.
لیست دانشگاه های دارای رشته صنایع غذایی بدون کنکور دولتی
تحصیل در این رشته با شرکت در آزمون سراسری انجام شده و در برخی دانشگاه ها مانند ثبت نام بدون کنکورپیام نور، علمی کاربردی و آزاد، امکان تحصیل بدون کنکور این رشته نیز وجود دارد.معمولا دانشگاه های بزرگ و تراز اول کشور این رشته را بدون کنکور ارائه نمیدهند یا حداقل در دوره روزانه اینکار را نمیکنند اما اگر ساکن تهران یا شهرهای منطقه 1 کشور نیستید به سادگی میتوانید وارد رشته صنایع غذایی بدون کنکور حتی در دانشگاه های دولتی شوید.از جمله این دانشگاه ها:
- دانشگاه بیرجند
- دانشگاه بندر عباس
- دانشگاه شوشتر
- دانشگاه دزفول
- دانشگاه علی آباد کتول
- دانشگاه بروجرد
- دانشگاه نیشابور
- دانشگاه آبدانان
- دانشگاه تهران ( ارائه بصورت دوره ای )
- دانشگاه کرج ( ارائه بصورت دوره ای )
رشته صنایع غذایی بدون کنکور پیام نور
دانشگاه پیام نور بعنوان یکی از دانشگاه های پیشرو در آموزش مجازی و البته غیر مجازی از مقطع کارشناسی پیسوته تا دکتری این رشته را ارائه میدهند البته رشته صنایع غذایی بدون کنکور دانشگاه پیام نور فقط در مقطع کارشناسی پیوسته پذیرش دارد.برای ورود به مقطع ارشد بدون کنکور میشود در آزمون فراگیر دانشگاه پیام نور شرکت کرد و برای مقطع دکتری هم پذیرش بدون کنکور برای استعداد های درخشان بر اساس معدل قابل پذیرش است که مخصوص دانشجویان خود پیام نور است.
رشته صنایع غذایی بدون کنکور دانشگاه آزاد
بعد از دانشگاه های دولتی دانشگاه آزاد پر طرفدارترین دانشگاه کشور است که در تمام مقاطع و تمام رشته های تحصیلی پذیرش دانشجو دارد .رشته صنایع غذایی بدون کنکور دانشگاه آزاد بر خلاف جنس های دانشگاهی قبلی که توضیح داده شد بطور محدود و فقط در چند شهر و دانشگاه موجود نیست و میتوان در این رشته در بیش از 70 درصد واحد های دانشگاهی دانشگاه آزاد تحصیل کرد.این یعنی علاوه بر واحد هایی دانشگاهی که در مراکز استان ها هستند، ورود به رشته صنایع غذایی بدون کنکور در واحد های شهرستان ها و شهرهای کوچک تر وجود دارد تا داوطلب مجبور نباشد برای ادامه تحصیل از شهرش خارج شود و متحمل هزینه های زیادی شود.
بازار کار رشته مهندسی صنایع غذایی به چه صورت است؟
امروزه، با توجه به افزایش آگاهی و سواد تغذیه ای و تغییر سبک زندگی، کارخانه‌های متعددی در زمینه مواد غذایی تأسیس شده‌اند و تعداد آن‌ها، همواره رو به افزایش است. این یعنی بازار کار علوم و مهندسی صنایع غذایی، رو به رشد است و برای دانش‌آموختگان این رشته میتوان آینده مناسبی را پیش‌بینی کرد.برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و باعث موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند.
سخن آخر
در این مقاله به معرفی کامل رشته صنایع غذایی و تفاوت آن با مهندسی صنایع غذایی، دانشگاههای بدون کنکور در پذیرش این رشته ، واحهای درسی ارائه شده در دانشگاه، بازار کار آن و وظایف فارغ التحصیلان این رشته در محیط کار مختص به خود و جایگاههای شغلی آن آشنا شدید. امید است که مفید واقع شود.