دانش‌آموزا به خاطر امتحانای پی در پی و دغدغه هایی که برای کنکور دارن، به خستگی و دلزدگی دچار میشن. داوطلبای پشت کنکوری هم به خاطر مطالعه ی طولانی، تقریباً قبل عید، خسته میشن. این خستگی از مطالعه، هر سال بین اغلب داوطلبا شیوع پیدا می کنه؛ به نوعی که مشاورا و معلما رو وادار کرده تا چاره ای برای این مشکل پیدا کنن. لازمه که شما کنکوریای عزیز بدونین که خستگی، یکی از عوامل استرس و کم کاریه و باید این مشکل رو به نوع مناسبی حل کرد. برایی حل این مشکل می‌تونین پیشنهادای زیر رو مطالعه کرده و بسته به شرایط خودتون، یک یا چندین راهکار رو به کار ببرید. اما با خستگی و ناامیدی دوره ی کنکور چکار کنیم؟
اول، خستگی:
ما دو نوع خستگی داریم: خستگی روحی و جسمی. خستگی جسمی میتونه مربوط به کار ، فعالیت و ناشی از جمع شدن اسید لاکتیک تو عضلات باشه. این خستگی امری طبیعیه و اون رو میشه با کشش عضلات، استراحت و غیره رفع کرد؛ بدین ترتیب، سیستم لنفاوی بدن ما فعال و اسید لاکتیک هم دفع میشه. این خستگی در آخر با استراحت کافی از بین میره. اگه خستگی شما از مطالعه، جسمی باشه، می‌تونین به راحتی اون رو برطرف کرده و بسته به میزان خستگی و نیرویی که برای مطالعه مجدد نیاز دارین، به خودتون استراحت بدین. این زمان میتونه از چند دقیقه تا چند روز طول بکشه؛ حتی می‌تونین به جای استراحت کارایی رو انجام بدین که نیروی فکری کمتری نیاز داره؛ برای مثال اگه خستگی شما شدید نبود یا از درسی که می خونین، خسته این، می‌تونین به جای استراحت کامل، کتاب یا مبحث مطالعه تون رو عوض کنین و کتاب یا مبحث ساده‌تری را بخونید. یادتون باشه که این موضوع به شما وابسته است که بعد از خستگی مطالعه، چه کاری کنین؛ اما اگه واقعاً خسته این و مطمئنین که ادامه ی مطالعه به یادگیری تون کمک نمی‌کنه، ادامه ی مطالعه نتیجه ی منفی داره.
دوم، خستگی روحی و عصبی:
دومین مدل خستگی، ریشه ی فکری و روحی داره و از اضطراب و استرس ناشی میشه. به طور معمول در بین کنکوریای عزیز، این مدل خستگی هم رایجه و باعث میشه تا با وجود تجدید انرژی و قوای روزانه، بازم نتونیم مطالعه ی خوبی داشته باشیم. به منظور از بین بردن خستگی روحی، راهکارهای گرماگونی وجود داره؛ اما مهم‌ترین نکته، اینه که شما مدل خستگی تون رو بشناسین.
مثبت اندیش باشین:
یکی از کارایی که می تونین انجام بدین تا از خستگی روحی و جسمی جلوگیری کنین، وجود روحیه عالی و مثبت اندیش تو روند کاری تونه که پیشِ روتونه. مثبت اندیشی به شما کمک میکنه تا نیروهای خوب و انرژیای مثبت همراهتون باشه و شما رو برای مطالعه و رسیدن به هدفتون، تشویق کنه. هر روز که از خواب بیدار میشین، روزتون رو با یه جمله ی زیبا و امیدبخش و تصویری از رسیدنتون به هدفای مورد نظر، شروع کنین و با امید و مثبت اندیشی به کاراتون ادامه بدین. به خودتون بگین که قوی، باهوش و خوش شانسی و می‌تونی به هدفای مورد نظرت برسی. شاید اول متوجه نیرو و تاثیر این جمله ها نشین، اما وقتی به مرور این جمله ها رو مهمان مغزتون کنین، همین باورم به شما راه پیدا میکنه و مطمین باشین که بسیار کمتر از قبل خسته میشین.
به تغذیه تون توجه کنین:
تغذیه، از مهم‌ترین مقوله‌ها، برای تمام انسانا و به ویژه کنکوریای عزیزه؛ با این همه، این مساله از اون مواردیه که در بین بیشتر داوطلبا، کمترین توجه رو به خودش جلب میکنه؛ برای مثال اغلب شما داوطلبای عزیز، زمانی که تصمیم به مطالعه می‌گیرین، به شکل یک بعدی و افراطی این کار رو انجام می دهین و تصور می‌کنین که باید از زمانی که در دست دارین، نهایت استفاده رو برده و به همین خاطر به تغذیه خودتون اصلاً توجهی نمی‌کنین و از تجدید انرژی و غذا خوردن غافل میشین؛ در صورتی که همین امر، یکی از عوامل خستگی تونه. البته، به این امر نیز باید اشاره نماییم که بعضی از عزیزان داوطلب هم گمان می‌کنن که یادگیری مباحث کنکور، نیاز به خوردن حجم زیادی از مواد غذایی پرکالریه؛ بدون اینکه بدونن به کارگیری غذای زیاد یا مواد غذایی پر کالری، از عوامل خستگیه.
گروهی از داوطلبا، به ویژه کسایی که به مطالعه شبانه عادت دارن، به طور معمول برای اینکه بتونن تا پاسی از شب بیدار بمونن، به خوردن مواد کافئین دار، مثل قهوه مبادرت می‌کنن، و البته در این بین، بعضی ها تو این کار افراط می کنن. باید توجه کنین که مصرف زیاد مواد کافئین دار از عوامل خستگیه؛ پس سعی نمایید که در ابتدا ساعات خواب و بیداری خود را به سمت بیداری تو ساعات اولیه صبح مانند ساعت ۵ تا ۶ و خواب در ساعات اولیه ی شب مثل ساعت ۹ تا ۱۰ سوق دهید، و دوم مصرف این مواد رو محدود کنین.
با خیالی آسوده استراحت نمایین:
خواب و استراحت کافی، از مهم‌ترین عواملیه که از خستگی شما جلوگیری میکنه. تمام داوطلبا تو برنامه درسی خودشون باید، بسته به توان یادگیری خود، بعد از مدتی مطالعه، دقایقی استراحت کنن؛ برای مثال در ازای هر ساعت مطالعه، ده دقیقه استراحت رو تو برنامه خودتون بگنجونین. این زمان استراحت به شما اجازه می‌ده تا خستگی‌تون کمتر بشه یا به طور کلی از بین بره، و دوم اینکه مغز، فرصتی به منظور طبقه‌بندی یادگیری‌ها داشته باشه.
علاوه بر این استراحتای کوتاه، همه ی شما عزیزان که به صورت پیوسته و مداوم درس می‌خونین، نیاز به استراحتای طولانی‌تری دارین. اگه زمان به شما اجازه می‌ده، به خاطر تجدید قوا، یه روز کامل رو به استراحت بگذرونین. برای مثال هر یه ماه یه بار، به ویژه پس از دادن یه آزمون آزمایشی، یه استراحت یه روزه یا نیم روزه به خودتون بدین. با انجام این کار ممکنه که احساس عذاب وجدان کنین و به خودتون بگین باید امروز رو هم درس می‌خوندم و الان که زمان استراحت استراحته رو با استرس دارین سپری می کنین؛ اما همان‌طور که پیش تر گفتیم، فراموش نکنین که زمان استرس، مغز اطلاعات جدید را جذب خودش نمی‌کنه. یه روز رو به فراغت بگذرونین و احساس بدی از درس نخوندنتون نداشته باشین. فقط سعی کنین که تو این مدت، بیشتر به فعالیتای مورد علاقه تون بپردازین. البته، انجام فعالیتای ذهنی سنگین مورد علاقه خودتون رو هم به زمانی بعد از کنکور موکول کنین.
خوب بخوابید:
اغلب مشاورا و معلما معتقدن که داوطلبا باید تو دوره آمادگی برای کنکور، خواب تون رو کمتر کنین. این نکته تا جایی درسته که به سلامت شما آسیبی نرسه؛ یعنی باید توجه کنین که همه شما تو این دوره، بین ۶ تا ۸ ساعت در شبانه روز بخوابید. گرچه، خواب نیمروزی، خیلی مورد تایید نیست، اما اگه به خواب ظهر عادت دارین و این موضوع به مطالعه بهترتون کمک میکنه، می‌تونید چرت کوتاهی داشته باشین. یادتون باشه که کم خوابیدن برای درس خوندن، نه تنها یادگیری رو مختل می کنه؛ بلکه باعث میشه تا مغزتون تا ساعتای طولانی، احساس خستگی کنه و این خستگی رو به بدن شما انتقال بده.
ورزش کنین:
هر گاه از مطالعه خسته شدین، می تونین به مدت یک تا پانزده دقیقه از زمان خودتون رو به انجام ورزشای سبک هوازی اختصاص بدین؛ برای مثال می‌تونین تند تند قدم بزنین یا بالا و پایین بپرین و یا نرمشایی انجام بدین که ضربان قلب شما رو بالا می بره. این کار سبب می شه تا خون بیشتری به مغز برسه و خستگی تون تا مدتی از بین بره.
عوامل محیطی:
از جمله عواملی که خستگی رو زیاد می کنه، به ویژه خستگی جسمی رو، مناسب و استاندارد نبودن محیط مطالعه است. عواملی مثل:
- نور شدید یا کم.
- شلوغ بودن اتاق و میز مطالعه.
- درس خوندن تو رختخواب.
- فرو رفتن تو مبل یا لم دادن.
بهترین جا برای مطالعه، میز شخصی و اتاقی جدا از جریانای غیردرسیه. بهتره که میز مطالعه‌تون رو تو کنج اتاق قرار داشته باشه؛ به طوری که شما رو به دیوار قرار بگیرین. قرار گرفتن تو محیطی بسته میتونه تا اندازه ی زیادی تو حفظ تمرکز شما مؤثره. از اطراف میز کارِتون، مجله، تلفن، پوستر، کتاب غیر درسی و هر چیزی که حواستون رو پرت میکنه، بردارین. همچنین همه ی وسایل مورد نیاز برای مطالعه رو روی میز قرار بدین تا زمان مطالعه مجبور نباشین که از جاتون بلند شید، نور اتاق مطالعه باید کافی باشه؛ شما می تونین یه لامپ معمولی برای چراغ مطالعه و یه لامپ مهتابی برای اتاق یا یه لامپ کم مصرف برای چراغ مطالعه و لامپی معمولی برای اتاق، مناسب می باشد. چراغ مطالعه باید حداقل سی سانتی متر با کاغذ فاصله داشته و اگه راست دستین، سمت چپ میز و اگه چپ دستین، سمت راست میز قرار بگیره؛ حتی اگر میز مطالعه هم ندارین روی صندلی نشسته و درس بخونین؛ چون روی زمین زودتر خسته میشین.
البته، همه ی موارد گفته شده، شرایط ایده‌آل برای مطالعه‌اند و لازم نیست که تمام این شرایط مهیّاست تا شما درس بخونین. نکته ی مهم و اصلی اینه که حداقل استاندارد رو برای مطالعه داشته باشین تا از خستگی جلوگیری کنین.
فنون مطالعه:
از مهم‌ترین عواملی که خستگی رو زیاد میکنه، ندانستن فنون درست مطالعه است. غیر فعال درس خواندن، نبود برنامه‌ریزی درست، پرسش نکردن و یادداشت برنداشتن، چیدمان درست نداشتن بین مباحث مرتبط یا مباحث سخت و آسان و غیره همگی از مواردی هستن که اگه داوطلبی از اونا اطلاع درستی نداشته باشن، زود از مطالعه خسته میشن. اگه تا به الان با این سبک درس می‌خوندین و اطلاعی از فنون درست مطالعه ندارین، حتماً سعی کنین که با مشاوره گرفتن و کمک گرفتن از معلما یا دوستا و همکلاسیای مطلع خود، مطالعه ی درستی رو در پیش بگیرین. انجام این کار بهتون کمک میکنه تا علاوه بر این که زودتر و بهتر درس بخونین، از خستگی و دلزدگی کنکور هم جلوگیری کنین.
ناامیدی رو دور کنین:
ناامیدی، انگیزه و انرژی تون رو برای مطالعه می‌گیره و باعث میشه تا خیلی سریع خستگی شین. کسانی که دائم خودشون رو به خاطر کندی تو یادگیری سرزنش می‌کنن، حتی اگه پیشرفتی مناسب هم داشته باشن، همیشه استرس دارن؛ اما در مقابل، کسانی که به خودشون و سرعت یادگیری شون مطمئن هستن، حتی اگه هوش و استعداد کمتری داشته باشن، نتیجه کارشون بهتره؛ چون این افراد انرژی خودشون رو صرف نگرانی و حساسیتای بی مورد نمی‌کنن و آهسته و پیوسته جلو میرن.
دیدتون رو نسبت به کنکور عوض کنین:
بیشتر داوطلبا، وقتی برای کنکور آماده میشن، جوری رفتار می‌کنن که انگار کنکور یه غول بی شاخ و دمه و اونا مجبورن که برای ادامه حیاتشون، به هر قیمتی هم که شده، اون رو از سر راه بردارن، یا این که کنکور، همه راه و نتیجه تلاش چند ساله یه دانش‌آموزه و باید بخوبی تموم شه و البته، یکی از مورادی که تو این بین مهم نیست، خود داوطلبه!