به گفته انجمن روانشناسی آمریکا، در معرفی رشته روانشناسی، مطالعه ذهن و رفتار مهم است. مطالعه ذهن برای درک اینکه چگونه کار می‌کند و چگونه بر رفتار تأثیر می‌گذارد. روان‌شناسان و روانپزشکان برای کمک به افرادی که دارای شرایط روانی هستند همکاری می‌کنند، اما آنها کاملاً یکسان نیستند. یک روان‌شناس بیمار را از طریق روان‌درمانی درمان می‌کند و از طریق تغییر رفتار به تسکین علائم کمک می‌کند. نقش روانپزشک بیشتر بر تجویز دارو و سایر مداخلات برای مدیریت بیماری‌های روانی متمرکز است.
روانشناسی چیست؟
ذهن بسیار پیچیده است و درمان شرایطی که به آن مربوط می‌شود نیز دشوار است. فرایندهای فکری، احساسات، خاطرات، رؤیاها، ادراکات و غیره را نمی‌توان از نظر فیزیکی مانند بثورات پوستی یا نقص قلبی مشاهده کرد. درحالی‌که علائم جسمی برخی از مسائل مربوط به سلامت روان مانند پلاک‌هایی که با بیماری آلزایمر ایجاد می‌شوند مشاهده می‌شود، بسیاری از نظریه‌های روانشناسی بر اساس مشاهده رفتار انسان است.
در معرفی رشته روانشناسی باید به این اشاره شود که یک روان‌شناس با بیماران ملاقات می‌کند، ارزیابی‌هایی را انجام می‌دهد تا دریابد نگرانی‌های آنها چیست و چه چیزی باعث ایجاد مشکل می‌شود تا از طریق مشاوره و روان‌درمانی، درمانی را توصیه یا ارائه می‌دهد.
روان‌شناسان ممکن است نقش‌های دیگری نیز داشته باشند. آنها ممکن است برای مشاوره به مقامات بهداشتی و سایر نهادها در مورد راهبردهای اجتماعی و دیگر مسائل، مطالعاتی را انجام دهند، کودکانی را که یادگیری در مدرسه برایشان مشکل است ارزیابی کنند، کارگاه‌هایی در مورد نحوه جلوگیری از تنش راه انداخته و کار با تیم‌های استخدامی در شرکت‌ها و موارد دیگر را ارائه دهند.
گرایش‌های رشته روانشناسی به همراه بازار کار
در معرفی رشته روانشناسی باید گفت که این رشته انواع مختلفی دارد و اهداف مختلفی را ارائه می‌کنند. هیچ روش ثابتی برای طبقه‌بندی آنها وجود ندارد، اما در اینجا چند نوع رایج آورده شده است.
روانشناسی بالینی
روانشناسی بالینی علم، نظریه و عمل را به‌منظور درک، پیش‌بینی و تسکین مشکلات مربوط به سازگاری، ناتوانی و ناراحتی ادغام می‌کند. این شاخه، سازگاری و توسعه شخصی را ارتقا می‌بخشد. یک روان‌شناس بالینی بر جنبه‌های فکری، عاطفی، بیولوژیکی، روانی، اجتماعی و رفتاری عملکرد انسان در طول زندگی فرد، در فرهنگ‌های مختلف و سطوح اجتماعی و اقتصادی تمرکز می‌کند.
روانشناسی بالینی می‌تواند به ما در درک، پیشگیری و کاهش ناراحتی یا اختلال عملکرد روان‌شناختی کمک کند و رفاه و رشد فردی را ارتقا دهد. ارزیابی روان‌شناختی و روان‌درمانی برای تمرین روانشناسی بالینی مهم است، اما روان‌شناسان بالینی اغلب در تحقیقات، آموزش، شهادت پزشکی قانونی و سایر زمینه‌ها نیز مشارکت دارند.
روانشناسی شناختی
یکی دیگر از شاخه‌ها در معرفی رشته روانشناسی، روانشناسی شناختی داست که شامل فرایندهای ذهنی داخلی مانند حل مسئله، حافظه، یادگیری و زبان می‌شود. این شاخه به نحوه تفکر، درک، ارتباط، یادآوری و یادگیری مردم می‌پردازد. این شاخه ارتباط تنگاتنگی با علم عصب‌شناسی، فلسفه و زبان‌شناسی دارد. روان‌شناسان شناختی به چگونگی دستیابی، پردازش و ذخیره اطلاعات توسط افراد نگاه می‌کنند. برنامه‌های کاربردی عملی شامل چگونگی بهبود حافظه، افزایش دقت تصمیم‌گیری، یا چگونگی تنظیم برنامه‌های آموزشی برای افزایش یادگیری است.
روانشناسی رشد
این مطالعه علمی، تغییرات روان‌شناختی سیستماتیک است که فرد در طول زندگی تجربه می‌کند که اغلب به‌عنوان توسعه انسانی نامیده می‌شود. این شاخه نه‌تنها بر کودکان خردسال بلکه نوجوانان، بزرگسالان و افراد مسن تمرکز دارد.
عوامل شامل مهارت‌های حرکتی، حل مسئله، درک اخلاقی، کسب زبان، احساسات، شخصیت، خودپنداره و شکل‌گیری هویت است. همچنین به ساختارهای ذهنی ذاتی در برابر یادگیری از طریق تجربه، یا چگونگی تعامل ویژگی‌های فرد با عوامل محیطی و چگونگی تأثیر این امر بر توسعه می‌پردازد.
روانشناسی تکاملی
روانشناسی تکاملی به این موضوع می‌پردازد که چگونه رفتار انسان، به‌عنوان‌مثال زبان، تحت تأثیر تعدیلات روانی در طول تکامل قرار گرفته است. یک روان‌شناس تکاملی بر این باور است که بسیاری از ویژگی‌های روان‌شناختی انسان‌ها به این دلیل است که ما را قادر ساخته‌اند در طول سالیان زنده بمانیم.
روانپزشک
در معرفی رشته روانشناسی، روانشناسی سلامت را نیز داروی رفتاری یا روانشناسی پزشکی می‌نامند. مشاهده می‌کنید که چگونه رفتار، زیست‌شناسی و زمینه اجتماعی بر بیماری و سلامت تأثیر می‌گذارد. یک پزشک اغلب ابتدا علل بیولوژیکی یک بیماری را بررسی می‌کند، اما یک روانپزشک بر کل فرد و آنچه بر وضعیت سلامتی او تأثیر می‌گذارد تمرکز می‌کند.
این مسئله ممکن است شامل وضعیت اجتماعی، اقتصادی، تحصیلات و سابقه آنها و رفتارهایی باشد که ممکن است بر بیماری تأثیر بگذارد، مانند رعایت دستورالعمل‌ها و داروها. روان‌شناسان سلامت معمولاً در کنار سایر متخصصان پزشکی در محیط‌های بالینی کار می‌کنند.
روانشناسی عصبی
روانشناسی عصبی به ساختار و عملکرد مغز در ارتباط با رفتارها و فرایندهای روانی نگاه می‌کند. اگر بیماری شامل ضایعاتی در مغز و ارزیابی‌هایی باشد که شامل ثبت فعالیت الکتریکی در مغز می‌شود، ممکن است یک روانپزشک عصبی نیز درگیر شود.
یک ارزیابی عصب روان‌شناختی برای تعیین اینکه آیا فرد به دنبال مشکوک یا تشخیص آسیب مغزی مانند سکته مغزی دچار مشکلات رفتاری می‌شود یا خیر، مورداستفاده قرار می‌گیرد. نتایج می‌تواند پزشک را قادر سازد تا درمانی را ارائه دهد که ممکن است به فرد در دستیابی به بهبودهای احتمالی آسیب‌شناختی رخ‌داده کمک کند.
روانشناسی شغلی
روان‌شناسان شغلی یا سازمانی در ارزیابی و ارائه توصیه‌هایی در مورد عملکرد افراد در محل کار و آموزش مشارکت دارند. این شاخه در معرفی رشته روانشناسی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا روش‌های مؤثرتری برای عملکرد پیدا کند و نحوه رفتار افراد و گروه‌ها را در محل کار درک کنند. این اطلاعات می‌تواند به بهبود اثربخشی، کارایی، رضایت شغلی و حفظ کارکنان کمک کند.
رتبه قبولی برای رشته روانشناسی
برای قبولی در رشته روانشناسی در دانشگاه‌های تهران، در صورت تحصیل در رشته انسانی باید رتبه دو و یا سه‌رقمی به دست بیاورید. برای روانشناسی از تجربی و ریاضی رتبه‌های 4 رقمی و در موارد کمی زیر 15 هزار نیز شانس قبولی روانشناسی در دانشگاه‌های مختلف را دارند.
دروس رشته روانشناسی (دروس عمومی)
| نام درس
مباحث اساسی در روانشناسی |
تعداد واحد
2 |
| روانشناسی یادگیری | 2 |
| روان‌سنجی | 3 |
| روانشناسی تربیتی 2 | 2 |
| آموزه‌های روان‌شناختی در قرآن 2 | 2 |
| آموزه‌های روان‌شناختی در حدیث 2 | 2 |
| آسیب‌شناسی روانی 1 | 2 |
| آسیب‌شناسی روانی 2 | 2 |
| مبانی مشاوره و راهنمایی | 2 |
| کاربرد کامپیوتر در روانشناسی | 2 |
| روانشناسی دین | 2 |
| روانشناسی تجربی | 2 |
| متون روانشناسی 2 | 2 |
| متون روانشناسی 1 | 2 |
| روانشناسی اجتماعی | 2 |
| مبانی جامعه‌شناختی | 2 |
| فلسفه علم روانشناسی | 2 |
| روش تحقیق (کمی و کیفی) | 3 |
| روانشناسی شناختی | 2 |
| روانشناسی شخصیت | 2 |
| فلسفه اسلامی | 2 |
| معرفت‌شناسی | 2 |
| روانشناسی تحولی | 2 |
| روانشناسی تحولی | 2 |
| روانشناسی فیزیولوژیک | 2 |
| انگیزش و هیجان | 2 |
| احساس و ادراک | 2 |
| فیزیولوژی اعصاب و غدد | 2 |
| مباحث اساسی در روانشناسی 2 | 2 |
| روانشناسی از دیدگاه | 2 |
| اندیشمندان مسلمان | 2 |
| آمار توصیفی | 2 |
| آمار استنباطی | 3 |
| انسان از دیدگاه اسلام | 2 |
| تاریخ و مکاتب روانشناسی و نقد | 2 |
دروس تخصصی رشته روانشناسی
| نام درس | تعداد واحد |
| روانشناسی جنسیت | 2 |
| روانشناسی سالمندی | 2 |
| روانشناسی استرس | 2 |
| روانشناسی اعتیاد | 2 |
| روانشناسی رفتار مصرف‌کننده | 2 |
| علوم اعصاب شناختی | 2 |
| پویایی گروه | 2 |
| روانشناسی ورزش | 2 |
| روانشناسی کار مدیریت | 2 |
| کلیات روانپزشکی | 2 |
| روانشناسی تبلیغات و رسانه | 2 |
| رفتار سازمانی | 2 |
| روانشناسی اخلاق | 2 |
| ناتوانی‌های یادگیری | 2 |
| روانشناسی دفاع مقدس | 2 |
| روانشناسی سیاسی | 2 |
درآمد یک روان‌شناس
درآمد روان‌شناس باتوجه‌به افزایش تحصیل دانشجویان در این رشته بستگی به مهارت‌ها و توانایی‌های شخص دارد. رقابت در میان فارغ‌التحصیلان روانشناسی زیاد است و به همین دلیل اگر برای تحصیل، روانشناسی را انتخاب می‌کنید بهتر است که به مهارت‌های فردی و مطالعه آزاد زیادی بپردازید. درنهایت درآمد شما را با چهار معیار سابقه، توانایی و مهارت‌ها و محل کار تعیین می‌شود.
دانشگاه‌های ارائه‌دهنده رشته روانشناسی
دانشگاه‌های سراسری، غیرانتفاعی، پیام نورد ارائه‌دهنده رشته روانشناسی هستند. رشته روانشناسی در دانشگاه‌های سراسری در دو نوبت شبانه و روزانه ارائه می‌شوند. در همه شهرها دانشگاه‌های پیام‌نور و غیرانتفاعی هست و ظرفیت این رشته زیاد است اما باتوجه‌به اینکه روانشناسی از ریاضی و تجربی نیز پذیرش دارد، ممکن است قبولی در این رشته برای دانش‌آموزان رشته انسانی دارای ظرفیت کم‌تری باشد.
دانشگاه‌های ارائه‌دهنده روانشناسی در تهران:
- دانشگاه تهران
- دانشگاه الزهرا
- دانشگاه علامه طباطبایی
- دانشگاه شاهد تهران
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه غیرانتفاعی علم و فرهنگ – تهران
- دانشکده غیرانتفاعی رفاه – تهران (ویژه خواهران)
- مؤسسه غیرانتفاعی آل طه – تهران (ویژه خواهران)
مهارت‌ها و توانایی‌های لازم برای رشته روانشناسی
علاقه به موضوع، کاملاً کلیدی است، شما مطمئناً نمی‌خواهید موضوعی را که دوست ندارید مطالعه کنید. مخصوصاً موضوعی مانند روانشناسی که سختی و نیاز به مطالعه زیاد دوره از همان ابتدا شروع می‌شود.
باتوجه‌به سطوح موردنیاز برای این دوره، سختی رشته بسته به دانشگاهی که در آن تحصیل می‌کنید می‌تواند متفاوت باشد، بااین‌حال توصیه می‌کنیم قبل از شروع درخواست، به این موضوع توجه کنید، حتی ممکن است قبل از شروع تحصیل، در یک آزمون پذیرش شرکت کنید.
توجه داشته باشید که نیازی نیست که حتماً در رشته‌ای علوم‌انسانی تحصیل‌کرده باشید تا روانشناسی را در دانشگاه انتخاب کنید. امکان انتخاب رشته روانشناسی از تجربی و روانشناسی از ریاضی نیز وجود دارد.
معایب رشته روانشناسی
به گفته دانشجویانی که در رشته روانشناسی تحصیل می‌کنند، مطالعه زیادی در معرفی رشته روانشناسی وجود دارد که باید انجام دهید. روانشناسی یکی از سخت‌ترین رشته‌ها است و در بسیاری از تکالیف شما شما ملزمید که منابع خود را ذکر کنید و از شما خواسته می‌شود که بسیاری از استدلال‌های خود را با منبع ذکر کنید. همچنین، بسیاری از مسیر یادگیری شما در سخنرانی‌ها انجام می‌شود، اما با تمرکز ویژه بر دیدگاه‌ها و نظرات مختلف دانشگاهی در مورد روانشناسی می‌توانید دانش خود را افزایش دهید.
در حقیقت، جهان روانشناسی هر روز در حال تغییر است، بنابراین دائماً نیاز به مطالعه جدیدترین مطالعات متخصصان که تجربیات خود را به طور منظم با تکنیک‌های خاص یا نوآوری‌های جدید در این بخش، به طور مرتب توضیح می‌دهند، نیاز خواهید داشت. اگر در حال تحصیل در رشته روانشناسی هستید، ضروری است که مطالعه جانبی را نیز در نظر بگیرید.
با مدرک روانشناسی چه مشاغلی را می‌توانید داشته باشید؟
شروع به اشتغال در پایان دوره تحصیلی برای همه دشوار است، بااین‌حال با درجه‌های روانشناسی، یافتن مشاغل امکان‌پذیر است. همه چیز بستگی به اهداف شما و آنچه می‌خواهید انجام دهید دارد.
اگر می‌خواهید به‌عنوان یک روان‌شناس بالینی مشغول شوید، توصیه می‌کنیم با معلم خود بیشتر در این زمینه مشورت کنید و سعی کنید در هرکجا و زمانی که می‌توانید تجربه کاری کسب کنید. بااین‌حال، روانشناسی دارای مزایای بیشتری از داشتن مشاغل است که می‌توانند کمی خارج از حوزه روانشناسی فعالیت کنند و در زیر هم می‌توانید مشاغل مربوطه در حوزه معرفی رشته روانشناسی را مشاهده کنید.
- تحلیلگر
- برنامه‌ریز حساب تبلیغاتی
- کارمند مشاوره
- مشاور مشاغل
- روان‌شناس بالینی
- روان‌شناس مشاور
- مشاور
- روان‌شناس تربیتی
- حسابدار قانونی
- روان‌شناس قانونی
- معلم تحصیلات تکمیلی
- روان‌شناس سلامت
- روان‌شناس شغلی
- کارمند فارغ‌التحصیل مراقبت‌های اولیه بهداشت روانی
- مشاور بهزیستی روان‌شناختی
- روان‌شناس ورزش
جمع‌بندی
در معرفی رشته روانشناسی لازم است بدانید که:
- روانشناسی مطالعه رفتار و ذهن است.
- انواع مختلفی از روانشناسی وجود دارد، مانند روانشناسی شناختی، پزشکی قانونی، اجتماعی و رشد.
- فرد مبتلا به بیماری که بر سلامت روانی او تأثیر می‌گذارد، ممکن است از ارزیابی و درمان با روان‌شناس بهره‌مند شود.
- یک روان‌شناس ممکن است درمانی را ارائه دهد که بر سازگاری رفتاری متمرکز است.
- روانپزشک یک پزشک است که به‌احتمال زیاد بر مدیریت پزشکی مسائل بهداشت روانی تمرکز می‌کند.
- در معرفی رشته روانشناسی عنوان شد که تحصیل در روانشناسی از تجربی و از ریاضی امکان‌پذیر است.
سؤالات متداول
در بخش زیر نیز به تعدادی از سوالات متداول کنکوری‌ها جواب می‌دهیم.
آیا رشته روانشناسی ریاضی دارد؟
رشته روانشناسی ریاضی را شامل نمی‌شود. اما دارای چند واحد آمار در درس‌های عمومی و تخصصی است.
فرق روانشناسی رشته تجربی و انسانی چیست؟
در نهایت هر دو قادر به تحصیل در یک کلاس هستند اما کسب رتبه قبولی برای روانشناسی در انسانی کمی مشکل‌تر است.
برای قبولی در رشته روانشناسی چه درس‌هایی مهم است؟
دروس عمومی در رشته‌های تجربی و ریاضی برای قبولی در روانشناسی مؤثرتر هستند و در انسانی علاوه بر دروس عمومی، دروس تخصصی عربی و ادبیات نیز مؤثر است.