اکثر دانش آموزان و داوطلبان کنکور با کمبود وقت مواجه هستند و با یک برنامه‌ریزی درست و اصولی سعی در موفقیت خود دارند. برنامه‌ریزی گام اصلی برای رسیدن به موفقیت است اما کافی نیست و در کنار آن باید از تکنیک‌های دیگری نیز استفاده کنند. یکی از این تکنیک‌های کاربردی خلاصه نویسی است. یکی از مزیت‌های خلاصه برداری این است که واژگان مهم در ذهن شما تکرار می‌شوند و همچنین با این کار دیگر نیازی به خواندن کل متن نیست و شما برای مرور می‌توانید نکات تعیین شده را مطالعه کنید.
این نکته را باید بدانید که خلاصه برداری اتلاف وقت نیست و با داشتن برگه‌ها و یادداشت‌های خلاصه می‌توانید زمان مرور را کاهش دهید، تعداد دفعات مطالعه هر درس را زیاد کنید و بیشتر به مطلب تسلط پیدا کنید. راز موفقیت بسیاری از رتبه‌های برتر کنکور، خلاصه برداری است اما باید بدانید که یادداشت‌برداری نیز اصولی دارد و باید به روش‌های صحیح صورت پذیرد؛ بنابراین خلاصه برداری یک روش بسیار مفید و ساده برای تست زنی کنکور است. این روش به داوطلبان کمک می‌کند تا به‌راحتی مطالب را مرور کنند. در این مطلب سعی داریم شما را با نکات مهم در خلاصه برداری آشنا کنیم.
خلاصه نویسی چیست؟
نوشتن یک متن در قالبی کوتاه‌تر بدون اینکه خللی در مفهوم اصلی وارد شود را خلاصه‌نویسی می‌گویند. البته این را باید بدانید که برای این کار لزومی به نوشتن نیست و شما می‌توانید از راهکارهای دیگری مثل خط کشیدن زیر مطلب و یا های‌لایت کردن کلمات مهم و کلیدی استفاده کنید.
پس می‌توان گفت خلاصه برداری شامل یادداشت‌برداری، های‌لایت، خط کشیدن زیر جملات، دسته‌بندی و علامت‌گذاری می‌شود که هرکسی باتوجه‌به نوع مطالعه خود می‌تواند یکی از این فنون را انتخاب کند. برای تقویت خلاصه برداری باید تمرین و تکرار داشته باشید. همچنین در موقع مطالعه، به‌طور هم‌زمان یادداشت‌برداری نکنید زیرا این کار تمرکز شما را از بین می‌برد.
یادداشت‌برداری از مطالب، به دانش آموزان کمک می‌کند تا بیشتر زمان خود را صرف مطالعه و مرور کنند. خلاصه برداری یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید همه‌دانش آموزان به‌ویژه داوطلبان کنکور انجام دهند. خلاصه برداری روش‌های متفاوتی دارد که در ادامه هر یک را به‌طور خلاصه توضیح می‌دهیم.
انواع روش‌های خلاصه نویسی
- کرنل: یادداشت‌برداری کرنل برای اولین‌بار توسط دانشگاه کرنل معرفی شده و هدف آن خلاصه نویسی بدون یادداشت‌برداری سنتی است. در ابتدا جدولی به این شکل رسم کنید. بعد از بخش‌بندی، باید بدانید که در هر قسمت چه چیزی را یادداشت کنید. در ستون سمت راست باید موضوعات و دسته‌بندی‌های اصلی را بنویسید.
در ستون سمت چپ، می‌توانید از جملات کوتاه و خلاصه، سؤالات و عبارات کلیدی مرتبط با مطلب را یادداشت کنید. در مرحله مرور، ستون سمت چپ را بپوشانید و با استفاده از کلمات کلیدی سمت راست، خلاصه مطلب را در پایین صفحه بنویسید.
| موضوع | ||
کلمات کلیدی | نکات مهم و نظرات شخصی |
| |
| خلاصه مطالب | ||
- نمودار درختی: روش نمودار درختی یکی مؤثرترین روش‌ها در خلاصه‌نویسی است. در این روش از ساختاری شبیه به یک درخت استفاده می‌شود. اجزای خلاصه برداری نموداری شامل تنه اصلی، شاخه‌های اصلی و فرعی، رنگ‌ها و شکل‌ها، کلمات کلیدی، پیکان‌ها، تصاویر و شکلم ها و راهنمای خلاصه برداری است.
مراحل کار به این صورت است که ابتدا دفترچه‌ای (ترجیحاً شطرنجی) تهیه کنید. محتوای اصلی را در وسط و مفاهیم اصلی را نیز در اطراف آن یادداشت کنید. سپس نکات اصلی را با کلیدواژه در هر شاخه فرعی بنویسید. توجه داشته باشید که همه شاخه‌ها باید به تنه اصلی متصل باشند. در ادامه رنگ‌ها و شکل و راهنمای نقشه را ترسیم کنید.
- هاروارد: در ابتدا باید این نکته را ذکر کنیم که روش هاروارد یک روش مطالعه بوده و خلاصه برداری جزئی از این روش است؛ بنابراین، در روش هاروارد زمانی مطالعه باکیفیت خواهید داشت که خلاصه برداری هم انجام دهید. مراحل این روش عبارت‌اند از: پیش مطالعه، پرسش، خواندن، خلاصه نویسی، آزمون. یادداشت‌برداری مهم‌ترین مرحله در روش مطالعه هاروارد است.
- نقشه‌کشی ذهنی: این ابزار توسط تونی بزان ارائه شده است و برای به‌تصویرکشیدن مطالب و شنان دادن ارتباط آن‌ها با یکدیگر به کار می‌رود. نقشه‌کشی ذهنی به ما کمک می‌کند تا حجم زیادی از اطلاعات را خلاصه کرده و ارتباط بین آن‌ها را نیز تعیین کنیم.
- سرفصل نویسی: این یکی از ساده‌ترین روش‌های خلاصه برداری است. در ابتدا باید ۴ الی ۵ مورد از مهم‌ترین کلمات کلیدی مطلب را انتخاب کنید. آن‌ها را بافاصله در زیر هم بنویسید. در مرحله آخر در زیر هر کلمه کلیدی، عبارات مرتبط با آن را یادداشت کنید. سرفصل نویسی یک روش کلی خلاصه برداری است.
ویژگی‌های خلاصه‌نویسی
هر خلاصه نویسی باید اصولی داشته باشد و رعایت آن‌ها می‌تواند در انجام بهتر یادداشت‌برداری کمک کند:
- مطالعه عمیق و درست همراه با یادگیری مطلب
- یادداشت‌برداری اطلاعات مهم
- دقت به ساختار مطلب
- حذف خلاصه‌های کم‌اهمیت
- رمزگشایی آسان
- ارتباط مطالب مختلف با یکدیگر
- تصویرسازی
به‌هیچ‌عنوان در هنگام مطالعه یادداشت‌برداری نکنید و همچنین این نکته را در نظر داشته باشید که خلاصه برداری با رونویسی فرق دارد و سعی در پر کردن صفحه نداشته باشید. برای مشاوره کنکور حتماً با کارشناسان مجرب گاماس 20 در تماس باشید.
بسیاری از دانش‌آموزان خلاصه برداری می‌کنند ولی بازهم نتیجه نمی‌گیرند؛ زیرا بعد از یادداشت‌برداری باید نوشته‌های خود را کنترل کنید و اطمینان حاصل کنید که درست خلاصه برداری کرده‌اید و نوشته‌هایتان مطلب موردنظر را یادآوری می‌کنند؛ یعنی باید یا دیدن عنوان خلاصه بتوانید نکات مهم و کلیدی را به یادآورید. همچنین باید با نگاه کردن به مطالب اصلی، بتوانید نکات فرعی را یادآوری کنید.
مراحل خلاصه‌نویسی چیست
خلاصه نویسی می‌تواند باعث پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و موفقیت داوطلبان در کنکور شود. ۴ دلیل مهم برای انجام خلاصه برداری وجود دارد: درک عمیق مطلب، کاهش زمان مطالعه، کارایی بهتر در یادگیری و جمع‌آوری تمامی منابع درسی با یک موضوع خاص.
مراحل یادداشت‌برداری به این صورت است که ابتدا باید کلیات موضوع را در نظر بگیرید و سپس به جزئیات بپردازید. سپس ارتباط بین موضوعات اصلی و فرعی را به کمک یک نمودار نشان دهید تا به درک بهتر مطلب کمک کند. در هنگام مطالعه زیر مطالب مهم و کلیدی خط بکشید و بعد از آن خلاصه برداری کنید. انجام یادگیری و خلاصه‌نویسی به‌طور هم‌زمان، باعث ایجاد اخلال و عدم تمرکز می‌شود.
چگونه خلاصه‌نویسی کنیم؟
همان‌طور که گفته شد، خلاصه نویسی یکی از بهترین تکنیک‌های مرور مطالب برای دانش‌آموزان و دانشجویان است. چگونه خلاصه برداری کنیم:
- زیر مطالب مهم خط بکشید
- از لحن ساده استفاده کنید.
- کلمات و عبارات مهم را بنویسید.
- یادداشت‌های خلاصه را دوباره مرور کنید.
- از حاشیه‌نویسی در کنار کتاب استفاده کنید.
- مطالب و کلمات مهم را های‌لایت کنید.
- یادداشت‌های خلاصه را به‌صورت منظم دسته‌بندی کنید.
روش خلاصه‌نویسی رتبه‌های برتر
بسیاری از داوطلبان کنکور این سؤال را می‌پرسند که رتبه‌های برتر چگونه خلاصه نویسی می‌کنند؟ اولین نکته‌ای که در این مورد باد بگوییم این است که رتبه‌های برتر بعد از اینکه مطلب را درک و به آن تسلط کامل پیدا کردند، شروع به یادداشت‌برداری می‌کنند. آن‌ها از مطالب اصلی کتاب کمک می‌گیرند. تعاریف و فرمول‌ها به همراه نکات پرکاربرد کتاب‌های کمک‌آموزشی می‌توانند در خلاصه برداری و تست‌زدن مفید باشند. به‌طورکلی رتبه‌های برتر در یادداشت‌برداری نکاتی زیر را رعایت می‌کنند:
- خط کشیدن زیر مطالب مهم
- درک مطلب قبل از خلاصه برداری
- پرهیز از توضیح اضافی
- بازخوانی خلاصه بعد از نوشتن
- استفاده از عناصر بصری مثل رنگ‌ها و علائم
- جمع‌بندی
نمونه خلاصه نویسی
به‌عنوان‌مثال درس نحوه خلاصه نویسی از درس زیست را توضیح می‌دهیم زیرا نحوه نوشتن خلاصه آن با بقیه دروس متفاوت است. تصویر زیر یک نمونه از یادداشت‌برداری از مبحث ایمنی بدن در زیست است:
کلام آخر
یکی از اصول مهم در مطالعه کردن، خلاصه نویسی است که‌دانش آموزان و دانشجویان به کمک آن می‌توانند مطالب خوانده شده را به‌راحتی مرور کنند؛ زیرا برای مرور و یادآوری نمی‌توانند تمام مطالب را مجدد از اول بخوانند؛ بنابراین بهتر است از تکنیک خلاصه برداری است که باعث صرفه‌جویی در زمان نیز می‌شود. در خلاصه برداری رعایت یک سری از نکات ضروری است.
باید دقت کنید مطالب را به‌صورت پراکنده و رد برگه‌های نامنظم یادداشت نکنید زیرا دوباره‌کاری شده و باید وقت و انرژی زیادی را صرف مرتب کردن اطلاعات کنید. همچنین تا زمانی که مطلب را به‌خوبی یاد نگرفته‌اید، یادداشت‌برداری نکنید. در نتیجه خلاصه برداری زمانی می‌تواند مفید واقع شود که همه مطالب را به‌صورت کامل درک کرده باشید. خلاصه برداری بدون هدف نوعی کپی‌برداری است و هیچ کمکی در روند یادگیری نمی‌کند. به‌طورکلی خلاصه برداری به دلایل مختلفی پیشنهاد می‌شود که یکی از آن‌ها امکان مرور سریع است.
دانش آموزان و داوطلبان کنکور برای اطلاع از بودجه‌بندی کنکور با گروه مشاوره کنکور گاماس ۲۰ در ارتباط باشید.
سؤالات متداول
چه درس‌هایی را برای کنکور باید خلاصه نویسی کنیم؟
برای موفقیت در کنکور باید تمامی درس‌های عمومی و تخصصی را خلاصه‌نویسی کنید.
خلاصه‌نویسی چه تأثیری در عملکرد دانش‌آموزان و داوطلبان دارد؟
خلاصه برداری یادگیری دانش‌آموزان را به‌صورت چشمگیری افزایش می‌دهد.
خلاصه‌نویسی باید دست‌نویس باشد؟
اگر می‌خواهید یادداشت‌برداری شما تأثیر بیشتری داشته باشد حتماً آن را به‌صورت دستی و خودتان بنویسید.