رشته ی علوم آزمایشگاهی از رشته های محبوب رشته های حوزه ی پیراپزشکی است که در سال های گذشته داوطلبان زیادی را جذب خود کرده است. این رشته در زیر گروه یک علوم تجربی بوده و هدف نهایی آن آنالیز و آزمایشات خون، مایعات و بافت های بدن انسان در جهت تشخیص بیماری ها، درمان و در نهایت حفظ سلامتی افراد است. با توجه به نقش بسیار مهمی که این رشته در سلامت جامعه و تشخیص پزشکان دارد، می توان گفت این رشته حائز اهمیت در حیطه ی درمان است.
رشته ی علوم آزمایشگاهی در مقطع کارشناسی پیوسته ۱۳۰ واحد درسی را شامل می شود که ۱۶ واحد آن به کارآموزی در مراکز درمانی اختصاص دارد. فارغ التحصیلان این رشته در انجام کارهای عملی و آزمایشگاهی باید بتوانند به خوبی عمل نمایند و همچنین نسبت به آزمایش های خاصی مانند ادرار و مدفوع و بو های نامطلوب دیگر حساسیت زیادی نداشته باشند و همچنین به دروسی مثل شیمی و زیست علاقمند باشند.
تدریس رشته علوم آزمایشگاهی در ایران، تا مقطع دکترا به صورت ناپیوسته ادامه دارد و فارغ التحصیلان آن می توانند در زمینه های مختلفی ادامه تحصیل دهند؛ از جمله:
- اول، خون شناسی.
- دوم، ایمنی شناسی.
- سوم، بیوشیمی بالینی.
- چهارم، ژنتیک.
- پنجم، بافت شناسی.
- ششم، باکتری شناسی.
- هفتم، انگل شناسی.
- هشتم، قارچ شناسی.
دروس رشته ی علوم آزمایشگاهی را بشناسید:
همانطور که گفتیم در مقطع کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی دانشجویان موظفند تا ۱۳۰ واحد تحصیلی را گذرانده که ۱۶ واحد آن کارآموزی می باشد و دیگر واحد ها به شرح زیر است:
دروس عمومی: ۲۲ واحد.
- اول، مبانی نظری اسلام.
- دوم، اخلاق اسلامی.
- سوم، انقلاب اسلامی.
- چهارم، تاریخ و تمدن اسلامی.
- پنجم، آشنایی با منابع اسلامی.
- ششم، جمعیت و تنظیم خانواده.
- هفتم، ادبیات فارسی.
- هشتم، زبان عمومی.
- نهم،تربیت بدنی ۱ و ۲.
دروس پایه: ۳۱ واحد.
- اول، فیزیک عمومی و آزمایشگاه فیزیک عمومی.
- دوم، فیزیولوژی نظری و فیزیولوژی عملی.
- سوم، فیزیک حیاتی.
- چهارم، شیمی عمومی و آزمایشگاه شیمی عمومی.
- پنجم، بافت شناسی نظری و آزمایشگاه بافت شناسی.
- ششم، بیوشیمی عمومی و آزمایشگاهی بیوشیمی عمومی.
- هفتم، بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی.
- هشتم، روانشناسی عمومی.
- نهم، زیست شناسی سلولی و مولکولی.
- دهم، کامپیوتر.
- یازدهم، آناتومی نظری.
- دوازدهم، آناتومی عملی.
- سیزدهم، آمار حیاتی.
دروس اختصاصی: ۶۱ واحد.
- اول، بیوشیمی پزشکی ۱ و آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی ۱.
- دوم، اصول ایمنی و حفاظت در آزمایشگاه.
- سوم، خون شناسی ۱ و آزمایشگاه خون شناسی ۱.
- چهارم، میکروب شناسی عمومی و آزمایشگاه میکروب شناسی عمومی.
- پنجم، اصول فنی و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی.
- ششم، انگل شناسی ۱ (کِرم ها) و آزمایشگاه انگل شناسی ۱.
- هفتم، ایمونوهماتولوژی و آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی.
- هشتم، ایمنی شناسی پزشکی و آزمایشگاه ایمنی شناسی پزشکی.
- نهم، هورمون شناسی و آزمایشگاه هورمون شناسی.
- دهم، ویروس شناسی پزشکی و آزمایشگاه ویروس شناسی پزشکی.
- یازدهم، قارچ شناسی پزشکی و آزمایشگاه قارچ شناسی پزشکی.
- دوازدهم، انگل شناسی ۲ (تک یاخته و حشره شناسی پزشکی) و آزمایشگاه انگل شناسی ۲.
- سیزدهم، خون شناسی ۲ و آزمایشگاه خون شناسی ۲.
- چهاردهم، آسیب شناسی عمومی و آزمایشگاه آسیب شناسی عملی.
- پانزدهم، اصول مدیریت و قوانین آزمایشگاه.
- شانزدهم، روش های کنترل کیفی در آزمایشگاه های بالینی.
- هفدهم، بیوشیمی پزشکی ۲ و آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی ۲.
- هجدهم، باکتری شناسی پزشکی و آزمایشگاه باکتری شناسی پزشکی.
- نوزدهم، فارماکولوژی.
- بیستم، آشنایی با بیماری های داخلی.
- بیست و یکم، سم شناسی و آزمایشگاه سم شناسی.
- بیست و دوم، ژنتیک پزشکی.
- بیست و سوم، سمینار.
- بیست و چهارم، متون انگلیسی و ترمینولوژی پزشکی.
بازار کار و میانگین درآمد رشته ی علوم آزمایشگاهی:
رشته علوم آزمایشگاهی نیز مانند رشته های دیگر حیطه درمان و پزشکی دارای بازار کار نسبتا مناسبی است. فارغ التحصیلان این رشته خواهند توانست در موقعیت های شغلی گوناگونی که برای آنها وجود دارد فعالیت کنند که تعدادی از آنها را در زیر برای شما شرح داده ایم:
- اول، آزمایشگاه های بالینی بیمارستان های خصوصی و دولتی.
- دوم، آزمایشگاه های مراکز بهداشتی درمانی.
- سوم، آزمایشگاه های تشخیص طبی خصوصی و غیر خصوصی.
- چهارم، انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی.
- پنجم، کارخانه های تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی.
- ششم، شرکت های پخش فراورده های بیولوژیکی و آزمایشگاهی.
- هفتم، پزشکی قانونی.
- هشتم، سازمان انتقال خون.
همچنین در صورت ادامه تحصیل در گرایش های گوناگون رشته علوم آزمایشگاهی می توانند در مراکز مختلفی فعالیت نمایند که بسته به گرایش آنها متفاوت است. به صورت کلی می توان گفت که با توجه به سه اصل تحصیلات، مهارت و تجارب فارغ التحصیلان این رشته بازار کار مناسبی برای آنها وجود دارد و می توانند در طیف گسترده ای از مشاغل به فعالیت بپردازند.
در ارتباط با درآمد کارشناسان حوزه علوم آزمایشگاهی باید بگوییم که بسته به محل کار و تجارب و تحصیلات آنها این امر تفاوت دارد و نمی توان عدد دقیقی را به عنوان حقوق فارغ التحصیلان این رشته مشخص نمود. آن ها اگر در قسمت های دولتی به کار مشغول شوند، حقوقی مطابق با قوانین هر ساله دولت دریافت می نمایند و اگر در مراکز خصوصی فعالیت کنند مبالغ متفاوتی را دریافت خواهند کرد که به صورت میانگین حدود ۵ تا ۱۰ میلیون تومان (طبق سال ۱۴۰۰) می باشد. باید گفت که هر چه میزان تحصیلات در این حوزه بیشتر باشد، زمینه های شغلی بیشتری فراهم گشته و به مراتب درآمد بهتری نیزعایدشان خواهد شد. برای مثال برای دارندگان مدرک دکتری این رشته که سرمایه های اولیه انسانی و مالی را داشته باشند، امکان تاسیس آزمایشگاه بعد از اخذ مجوزهای لازم وجود داشته که میزان درآمد آن نسبت به کارهای دیگر در این حوزه بسیار بیشتر است و در سال ۱۴۰۰ به صورت میانگین حدود ۳۰ میلیون تومان در ماه بوده است.
توانایی های لازم برای فعالیت و تحصیل در رشته ی علوم آزمایشگاهی:
با توجه به شرایط و محیط های کاری خاص رشته علوم آزمایشگاهی، کارشناسان آن باید در حوزه های زیر توانایی کافی را داشته باشند:
- اول، علاقه به دروسی مثل شیمی و زیست.
- دوم، نداشتن حساسیت به مواد آزمایشگاهی و شیمیایی.
- سوم، علاقه مند به کار با لوازم و دستگاه های آزمایشگاهی.
- چهارم، داشتن صبر و حوصله زیاد.
- پانزدهم، آمادگی روحی و بدنی و همچنین سلامت جسمانی.
دوره طرح جایگزین خدمت برای دانشجویان این رشته:
رشته ی علوم آزمایشگاهی نیز مثل رشته های پزشکی، دارو سازی، دندانپزشکی، رادیولوژی، پرستاری، هوشبری، اتاق عمل، پرستاری دندانپزشکی و فوریت های پزشکی از جمله رشته هایی می باشند که طرح آنها اجباری می باشد. این طرح برای افرادی که سربازی نرفتند، سربازی به حساب می آید و لازم نیست آن ها پس از طرح به خدمت سربازی بروند.
امکان ادامه تحصیل در داخل و خارج از کشور:
فارغ التحصیلان می توانند در داخل کشور تا مقطع دکتری ادامه تحصیل دهند. فارغ التحصیلان این رشته می توانند در گرایشات مختلفی در مقطع ارشد و دکتری به تحصیل خود ادامه دهند که هر سال در دفترچه های ثبت نامی سازمان سنجش و وزارت بهداشت به صورت دقیق مشخص می گردند.
همچنین در خارج از کشور با توجه به اهمیت سلامت، بهداشت و تشخیص سریع بیماری ها در سرتاسر دنیا، تمایل زیادی به منظور جذب دانشجو در دانشگاه های گوناگون وجود دارد، اما امکان دارد گرایش ها و اسامی آن ها در هر دانشگاه تفاوت داشته باشد. به طور معمول، دانشگاه های اروپایی ظرفیت پذیرش کمتری داشته و بهترین دانشگاه ها و پذیرش بیشتر را در کشورهای کانادا و آمریکا می توان یافت. همچنین کشور های ترکیه، آلمان، آمریکا، اتریش، کانادا، سوئد، استرالیا و مالزی از کشورهایی می باشند که جایگاه مناسبی برای اشتغال فارغ التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی و یا تحصیل در مقاطع مختلف این رشته را فراهم نمودند.
جالب است بدانید که مانند رشته های دیگر در اغلب موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنا باشید. علاوه بر این، به منظور اثبات آشنایی با زبان انگلیسی، نیاز به شرکت در آزمون های بین المللی و معتبر زبان خارجی خواهید داشت.
گرایشات رشته علوم آزمایشگاهی در مقاطع تحصیلات تکمیلی:
| مقطع | عنوان گرایش ها |
| کارشناسی ارشد | اول، بهداشت و ایمنی مواد غذایی.
دوم، پدافند غیر عامل در نظام سلامت (صرفا دانشگاه بقیه اله) سوم، حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین. چهارم، فیزیولوژی. پنجم، بهداشت محیط – سم شناسی محیط. ششم، بیوشیمی بالینی. هفتم، زیست فناوری پزشکی. هشتم، ژنتیک انسانی. نهم، ایمنی شناسی. دهم، خون شناسی آزمایشگاهی و بانک خون (هماتولوژی) یازدهم، قارچ شناسی پزشکی. دوازدهم، میکروب شناسی پزشکی. سیزدهم، ویروس شناسی پزشکی. چهاردهم، انگل شناسی. |
| دکتری | اول، اقتصاد سلامت.
دوم، انفورماتیک پزشکی. سوم،انگل شناسی پزشکی. چهارم، ایمنی شناسی پزشکی. پنجم، باکتری شناسی پزشکی. ششم، بیوشیمی بالینی. هفتم، بیولوژی تولید مثل هشتم، پزشکی مولکولی. نهم، حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین. دهم، خون شناسی آزمایشگاهی و علوم انتقال خون. یازدهم، زیست فناوری پزشکی. دوازدهم، ژنتیک پزشکی. سیزدهم، سلامت در بلایا و فوریت ها. چهاردهم، سیاست گذاری سلامت. پانزدهم، فارماکولوژی. شانزدهم، قارچ شناسی پزشکی. هفدهم، مهندسی بافت. هجدهم، ویروس شناسی پزشکی. نوزدهم، سم شناسی. |